Bij werken en ondernemen hebben we het over werkgelegenheid, ondernemerschap, en het vestigingsklimaat in Altena. Economische activiteiten zijn een belangrijke basis voor het goed kunnen wonen en leven in Altena. Ze vinden plaats op bedrijventerreinen, maar ook in de kernen en het buitengebied.
Waar staan we nu?
In 2020 telde Altena 5.840 bedrijfsvestigingen met in totaal 20.680 werkzame personen. In verhouding tot de productiestructuur van Nederland is de economie van Altena sterk in landbouw en visserij, industrie, bouw, handel en vervoer en opslag.
De meeste bedrijven kennen hun oorsprong binnen de gemeente zelf en veel bedrijven zijn familiebedrijven. Het aandeel ZZP’ers en kleine bedrijven met minder dan 5 werknemers is groot (90%). Er hebben zich in de loop van de tijd enkele specialisaties voorgedaan: handel en nijverheid, watergebonden bedrijvigheid, kwekerijen. Algemeen is te zeggen dat er zich in Altena veel technisch hoogwaardige bedrijven bevinden, maar ook veel ambachtelijke bedrijven. We hebben een steeds sterkere positie in food met een sterke akkerbouw en melkveehouderij. Van oudsher ligt deze relatie er al met voedselverwerkende bedrijven binnen de gemeente.
Altena wordt aan de noordzijde begrensd door de rivier de Merwede, een belangrijke corridor voor de scheepvaart met verbindingen naar Antwerpen, Rotterdam en Duitsland. Deze positie heeft ertoe geleid dat zich in de haven van Werkendam een innovatief scheepvaartcluster heeft gevormd. Het maritieme cluster bij Werkendam is een sterke troef in de lokale economie en maakt bovendien deel uit van het topsectorenbeleid van de rijksoverheid. Het maritieme cluster levert 11% van de werkgelegenheid in Altena. Werkendam is de tweede binnenhaven in Nederland op basis van het aantal geregistreerde binnenvaartschepen.
In de afgelopen decennia is het opleidingsniveau van bewoners in Altena geleidelijk omhooggegaan. Daarmee is er een toenemende onbalans ontstaan in de opleiding van bewoners en de aanwezige werkgelegenheid. Circa de helft van de beroepsbevolking in Altena werkt buiten de gemeente.
Wat komt er op ons af?
Ontwikkelingen en innovaties volgen elkaar in hoog tempo op. Door technologische ontwikkelingen (digitalisering, nieuwe productietechnieken) en maatschappelijke opgaven (klimaat, energie, circulair) veranderen bedrijven hun (productie)processen. Het is belangrijk dat de bedrijventerreinen meebewegen met de veranderende economie en de moderne eisen en wensen die bedrijven stellen aan hun werkomgeving.
De transitie naar een duurzame en circulaire economie betekent een forse opgave. Bedrijven op bedrijventerreinen gebruiken relatief veel energie. Circulaire economie betekent het hergebruiken van producten, onderdelen en grondstoffen en daarmee het zoveel mogelijk minimaliseren van afval. Dit vraagt een verandering in businessmodellen, maar biedt ook nieuwe kansen. Steeds meer bedrijven zijn hiermee bezig. Bijvoorbeeld door hergebruik van (composiet)materialen of recycling.
De toekomst van werk gaat veranderen door robotisering en digitalisering. Dit vraagt om een vernieuwde kennisinfrastructuur en leven lang leren.
Er is een tekort aan nieuw uit te geven bedrijventerreinen in Altena. Hiermee ondervinden bestaande bedrijven een gebrek aan ruimte om te kunnen ondernemen en groeien. Dit ruimtegebrek kan leiden tot het vertrek van bedrijven en banen uit Altena. Ook de watergebonden bedrijven in de haven hebben op dit moment ruimtegebrek. Er zijn veel kansen voor de haven en de gevestigde bedrijven gezien de toenemende aandacht voor waterveiligheid en meer duurzaam vervoer over water.
Tot slot ligt er een uitdaging in het behouden van een goede balans tussen wonen en bedrijvigheid. Er zijn regelmatig ondernemers met initiatieven voor een bedrijf/beroep vanuit de eigen woning. Daarnaast is er sprake van lokale bedrijven in de kern of in het buitengebied die graag willen doorgroeien. Ontwikkelingen in het buitengebied zijn mogelijk zo lang ze qua aard en schaal passen in hun omgeving, niet leiden tot afbreuk van het voorzieningenniveau in de kernen, vraaggericht zijn (de eindgebruiker is bekend) en niet in strijd zijn met de regionale afspraken over bedrijventerreinen.
Hoe zien we werk en ondernemen in de toekomst?
We willen het lokale ondernemerschap als kracht van onze dorpen blijven faciliteren, maar ook de ruimtelijke kwaliteit van onze dorpen en buitengebied sterk houden. Niet alles kan overal, maar er zijn mogelijkheden op enkele locaties, bijvoorbeeld aansluitend op bedrijventerreinen. Nieuwe bedrijvigheid kan bijdragen aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit en aan de problematiek van vrijkomende locaties (agrarische bedrijven, winkelpanden). Daarom willen we mogelijkheden scheppen voor de vestiging en doorgroei van lokale bedrijven en dit koppelen aan een bijdrage voor de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit.
We hebben een sterke ondernemende positie in regio West-Brabant. Samen met de andere gemeenten in de regio hebben we afgesproken om bedrijventerreinen vraaggericht te ontwikkelen. We ontwikkelen nieuwe bedrijventerreinen pas bij concrete vragen van bedrijven. Vanzelfsprekend kijken we eerst, samen met de bedrijven die om ruimte vragen, of die vraag niet in bestaande bedrijfsbebouwing of een bouwrijp bedrijventerrein kan worden gevestigd. Zo kunnen we ook de mogelijkheden bekijken van onze dorpshuizen of zij hier een rol in kunnen gaan spelen. Daarnaast speelt ook revitalisering van bestaande terreinen een belangrijke rol. Onze terreinen moeten toekomstbestendig worden.
We zetten ons in voor de uitbreiding van het maritieme cluster met een nieuwe haven, waarin innovatie en duurzaamheid belangrijke uitgangspunten zijn. Daarbij sluiten wij aan bij de doelen van Integraal Riviermanagement. Thema’s zoals klimaatverandering, waterveiligheid, scheepvaart en laagwaterproblemen, waterkwaliteit en natuur worden integraal meegenomen. Het zorgt ervoor dat, naast behoud en versterking van de werkgelegenheid binnen de regionale economie, ook blijvend bijgedragen kan worden aan de nationale doelstellingen op het gebied van economie en klimaat (duurzaam en robuust goederenvervoer over water). Voor de korte termijn wordt aan een plan gewerkt om op een bestaand droog gedeelte bedrijventerrein een insteekhaven met kaderuimte en natte kavels te realiseren.
Duurzame ontwikkeling is de rode draad in de omgevingsvisie. We zetten in op een gezonde economie door zorgvuldig om te gaan met energie, grondstoffen, natuur en elkaar. Samen met het bedrijfsleven gaan we aan de slag voor een duurzame en circulaire economie. Altena is circulair in 2046. Zo verkleinen we onze ecologische voetafdruk. Onze ambitie is dat circulair denken en doen gewoon wordt.
In de “Bedrijventerreinagenda Altena 2023-2027” wordt richting gegeven aan de ontwikkeling van de bedrijventerreinen in Altena voor de komende jaren. Deze agenda wordt
betrokken in de verdere uitwerking van het bedrijventerreinenbeleid c.q. economische beleid en programmering in de Programma’s Omgevingswet (POW).
Relatie met: Voorzieningen, Energietransitie, Bereikbaarheid, Agrarische sector, Milieu, Toerisme en recreatie, Leefbare woonomgeving, Sterk in duurzaam ondernemen