De gemeente Altena kent per januari 2021 26 bedrijventerreinen en bedrijfslocaties met een totaal oppervlak van 320,8 hectare bruto en 241,9 hectare netto. Er is nog ca. 3,7 hectare uitgeefbaar. De uitgeefbare kavels zijn echter al onder optie waarmee er vrijwel geen voorraad uitgeefbaar bedrijventerrein meer is. Kop van Brabant (Werkendam) is hét nieuwste bedrijvenpark in Altena en is specifiek bedoeld voor grote bedrijven met een behoefte aan kavels groter dan 5.000 m2.
Historische situatie
In Altena zijn door de jaren heen diverse bedrijventerreinen gerealiseerd. Altena en vooral Werkendam heeft daarnaast een lange geschiedenis waar het gaat om de binnenvaart. Altena wordt aan de noordzijde begrensd door de rivier de Merwede, een belangrijke corridor voor de scheepvaart met uitstekende verbindingen naar Antwerpen, Rotterdam en Duitsland. Deze positie heeft ertoe geleid dat zich een vooraanstaand innovatief scheepvaartcluster heeft gevormd in de haven van de kern Werkendam.
Tussen 1997 en 2020 is in totaal 82,6 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Dat komt neer op gemiddeld 3,4 ha per jaar. Met name eind jaren ’90 lag het uitgiftetempo hoog. Medio jaren 2000 was er sprake van een lage uitgifte. Deels door gebrek aan uitgeefbare kavels (2003 – 2009) en deels door de kredietcrisis (2009 – 2015). Tussen 2016 en 2020 zit er weer een stijgende lijn in de uitgifte, mede door aanbod op Bruine Kilhaven V, RBT Kop van Brabant en Veensesteeg Noord en de hoogconjunctuur (periode van economische groei).
Huidige situatie
De gemeente Altena kent per januari 2021 26 bedrijventerreinen en bedrijfslocaties met een totaal oppervlak van 320,8 hectare bruto en 241,9 hectare netto. Er is nog ca. 3,7 hectare uitgeefbaar, echter zijn deze kavels al onder optie waarmee er vrijwel geen voorraad uitgeefbaar bedrijventerrein meer is. Kop van Brabant (Werkendam) is hét nieuwste bedrijvenpark in Altena en is specifiek bedoeld voor grote bedrijven met een behoefte aan kavels groter dan 5.000 m2.
Bedrijventerreinen zijn belangrijke economische dragers. Van de 20.560 banen in Altena in 2019 zijn er 6.620 op bedrijventerreinen. Dit komt neer op 32% van de werkgelegenheid op ‘slechts’ 1,6% van het grondoppervlak in Altena (exclusief water). De werkgelegenheid op de bedrijventerreinen is harder gegroeid dan de totale economie.
Er is ook een groot cluster van bedrijven ontstaan dat actief is in de op- en afbouw en het onderhoud van binnenvaartschepen en short sea schepen en waterbouw dat zich in de havens van Werkendam concentreert. Altena beschikt over twee binnenhavens in Werkendam: de Beatrixhaven en de Biesboschhaven. Becijferd is dat het maritiem cluster in Werkendam goed is voor 2.000 directe arbeidsplaatsen en een toegevoegde waarde van € 150 miljoen euro. In 2020 werd 47% van alle nieuwe binnenvaartschepen binnen Nederland afgebouwd in de havens in Werkendam en omgeving en waren de leden van belangenvereniging WMI (Werkendam Maritime Industries) betrokken bij 96% van alle nieuwbouwschepen in Nederland.
Door de verstening op de bedrijventerreinen, kan hittestress zorgen voor verlies aan arbeidsproductiviteit en het uitvallen van bedrijfsprocessen. Lokale hevige regen kan leiden tot schade in bedrijfspanden en verminderde transportmogelijkheden. Droogte, door verminderde aanvoer vanuit België en Duitsland, kan leiden tot te weinig beschikking over koelwater en verminderde of uitval van transport over de rivier.
Toekomstperspectief
Duidelijk te zien is dat op dit moment het aanbod van bedrijventerreinen heel krap is. Dit komt door de snelle uitgifte de afgelopen jaren en de aanhoudende vraag naar nieuwe bedrijfskavels. De komende periode zetten we ons in voor voldoende ruimte om te ondernemen. We ontwikkelen bedrijventerreinen alleen bij concrete vragen. Vanzelfsprekend kijken we eerst, samen met de bedrijven die om ruimte vragen, of die vraag niet in bestaande bedrijfsbebouwing of een bouwrijp bedrijventerrein kan worden ingevuld. Hierbij speelt ook revitalisering (vernieuwing) van bestaande terreinen een belangrijke rol. Onze terreinen moeten toekomstbestendig worden.
Het bedrijventerrein SRBT Giessen is in ontwikkeling. Dit plan is bruto ca. 12-13 ha groot, waarvan netto 10 ha uitgeefbaar. Dit is nog een zacht plan, omdat de bestemmingsplanprocedure nog doorlopen moet worden. Daarnaast is een nieuwe locatie nodig in Werkendam voor verdere groei. De ruimtelijke mogelijkheden bij Werkendam zijn echter beperkt vanwege de ligging in de NHW. Daarnaast vraagt de stikstofproblematiek extra onderbouwing en inspanning.
Havenbedrijven in Werkendam hebben op dit moment ruimtegebrek. Er is behoefte aan extra kaderuimte en een grote havenontwikkeling. Voor de korte termijn wordt verder gewerkt aan een plan om een insteekhaven te realiseren op een bestaand droog gedeelte bedrijventerrein. Aan deze insteekhaven kunnen kadekavels worden gerealiseerd. Dit is niet voldoende. Daarom is ook voor de lange termijn (rond 2030) uitbreiding nodig met een 3e haven.
De focus op groei alleen is niet goed. We focussen ons als gemeente op gebalanceerde groei, waarbij we dus letterlijk integraal kijken naar economie en andere waarden. We houden rekening met nieuwe vormen van bedrijvigheid. Op termijn is het realiseren van agroparken wellicht wenselijk, waar voedselproductie in een technische/industriële setting mogelijk wordt. Denk aan algenproductie, insecten kweek, verticale landbouw, industriële zetmeel en eiwitproductie, et cetera.
Om de bedrijventerreinen en de hieraan gekoppelde werkgelegenheid in de toekomst op niveau te houden is het belangrijk dat de terreinen meebewegen met de veranderende economie en de moderne eisen en wensen die bedrijven stellen aan hun werkomgeving. Maar ook de omliggende infrastructuur zal hierop aangepast moeten worden. Altena wil een duurzame, CO2-neutrale gemeente zijn en hier moeten ook de bedrijventerreinen een bijdrage aan gaan leveren. Voor opwek van duurzame energie geven we de voorkeur aan daken. Door de beperkte transportcapaciteit op het elektriciteitsnet plaatsen we de opwek zo dicht mogelijk bij de vraag en benutten we de mogelijkheden om vraag en aanbod te matchen. Hiervoor is voldoende netcapaciteit van belang. Bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen stellen we normen op. We maken verplicht dat daken geschikt zijn en gebruikt worden voor het opwekken van zonne-energie. Natuurinclusiviteit op bedrijventerreinen is daarnaast een grote wens. We willen de biodiversiteit versterken en meer ruimte bieden voor groen en water.
We zetten in op het stimuleren en faciliteren van bedrijven om duurzame bedrijventerreinen te ontwikkelen: circulair, CO2-neutraal, klimaatbestendig, natuurinclusief en in samenspraak met de omgeving.
In de regionale bedrijventerreinafspraken is afgesproken dat elke gemeente een bedrijventerreinvisie maakt. Hier gaan wij de komende periode mee aan de slag.