De kwaliteit van de lucht wordt bepaald door de mate waarin luchtverontreinigende stoffen aanwezig zijn. Alle schadelijke stoffen in de lucht (zoals fijnstof, roet, stikstofoxiden (NOx) en ozon) kunnen invloed op de gezondheid hebben. Wegverkeer en industrie zijn in ons land de belangrijkste bronnen van luchtvervuiling. Ook de landbouw en houtstook in en om huis zorgen voor luchtverontreiniging.

Het ervaren van geurhinder kan leiden tot lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, misselijkheid, verstoorde ademhaling en hartslag. Ook kan het leiden tot psychische klachten zoals spanning.

Bijna alle functies hebben te maken met geluid. Sommige functies veroorzaken geluidhinder, zoals verkeer en industrie. Andere functies, zoals wonen, de gezondheidszorg en onderwijs kunnen hinder ondervinden van geluid. Het geluid dient zo min mogelijk overlast te veroorzaken. Overlast als gevolg van geluid kan leiden tot stress, slapeloosheid en gezondheidsklachten.

Omgevingsveiligheid gaat over risicobronnen die kunnen zorgen voor geluids- en geuroverlast, onveiligheidsgevoel en luchtverontreiniging. Externe veiligheid beschrijft de risico's die ontstaan als gevolg van opslag, vervoeren van of handelingen met gevaarlijke stoffen. Dit kan betrekking hebben op bedrijven of transportroutes.

Waar staan we nu?
In de afgelopen decennia is duidelijk geworden dat de mens het milieu aantast. Door de groei van zowel de bevolking als de welvaart is de vervuiling toegenomen. De luchtkwaliteit in Altena wordt sterk beïnvloed door de snelweg A27. Langs de A27 en de aanliggende N-wegen is sprake van overlast van luchtverontreiniging en geluid. Ook is er een relatief hoge geluidbelasting in Werkendam door bedrijventerreinen en de haven. In het landelijk gebied zijn met name veehouderijen een bron van geurhinder.

Figuur 1: Fijnstof uitstoot (PM10) in 2019 
Wettelijk gezien ligt de PM10 Jaargemiddelde grenswaarde op 40 µg/m3, maar de WHO advieswaarde op 20 µg/m3

Figuur 2: Stikstofdioxide uitstoot (NO2) in 2019 
De EU-Grenswaarde / WHO advieswaarde ligt op NO2 jaargemiddelde van 40 µg/m3

Figuur 3: Geluid (Lcum) in 2019 

Wat komt er op ons af?
Vanwege de uitstoot van stikstof, zijn veel ontwikkelingen in Nederland stil komen te liggen. Het gaat om het effect van stikstof op Natura 2000-gebieden (natuurgebieden die op basis van richtlijnen van de Europese Unie beschermd worden). In onze gemeente liggen twee Natura 2000-gebieden, een deel van de Biesbosch en van het gebied Loevestein, Pompveld & Kornsche Boezem. Daarnaast moeten we bij nieuwe ontwikkelingen ook rekening houden met de Natura 2000-gebieden die grenzen aan onze gemeente.

Bij nieuwe ontwikkelingen is het van belang om in het kader van veiligheid rekening te houden met bepaalde aandachtsgebieden. Dit gaat bijvoorbeeld om voldoende afstand tot bepaalde voorzieningen zoals hogedruk aardgasleidingen en explosieaandachtsgebieden.

Met de verbreding van de A27 en de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen is milieu een belangrijk aandachtspunt. Ook ondermijning en de toenemende trend in de vestiging van drugs labs is een bedreiging voor het milieu en de gezondheid.

Hoe zien we milieuthema’s in de toekomst?
We zetten ons in voor een groene, schone en veilige leefomgeving. Dit vraagt om de juiste functie op de juiste plek. De principes van bodem en water sturend vormen hierbij een belangrijk vertrekpunt. Denk daarnaast aan bijvoorbeeld voldoende afstand tussen drukke wegen en woningen. Het thema externe veiligheid kan bij sommige locatiekeuzes doorslaggevend zijn. Dit heeft invloed op waar wij wel of niet kwetsbare objecten (zoals woningen) kunnen en willen neerzetten.

Er is een groot aantal normen gesteld voor specifieke milieufactoren, zoals voor luchtkwaliteit en geluidhinder. Met wet- en regelgeving wil de overheid zorgen voor een gezonde en veilige leefomgeving en inwoners beschermen tegen de schadelijke gevolgen van verontreiniging en overlast. Hiervoor zijn wettelijke normen vastgelegd. Daarnaast heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) advieswaarden opgesteld met het oog op de menselijke gezondheid. Deze advieswaarden zijn strenger dan de wettelijke normen. Op dit moment zetten wij ons in voor het behalen van de wettelijke normen, maar we willen in de toekomst een stap verder gaan en een hogere ambitie tonen.

De mogelijkheden om een hogere ambitie te tonen richting de WHO-advieswaarden gaan we gebiedsgericht inventariseren. Waar een hogere ambitie niet mogelijk is of waar andere prioriteiten liggen, zetten we in op het zoveel mogelijk beperken van nadelige effecten of op het compenseren van deze effecten. Hier denken we bij nieuwe ontwikkelingen graag samen met initiatiefnemers over na. Ook kijken we met elkaar naar mogelijke experimenten om gebiedsgericht aan de WHO-advieswaarden te kunnen voldoen.

We onderkennen de noodzaak om de waterkwaliteit te verbeteren in het kader van een gezonde leefomgeving. Bodem, water en lucht vormen namelijk de basis van je leefomgeving (Gezonde bodem en schoon water | Atlas Leefomgeving, 2022). Denk hierbij aan het verminderen van uit- en afspoeling van onder andere bestrijdingsmiddelen en meststoffen.

We onderkennen de noodzaak om de waterkwaliteit te verbeteren in het kader van een gezonde leefomgeving. Bodem, water en lucht vormen namelijk de basis van je leefomgeving (Gezonde bodem en schoon water | Atlas Leefomgeving, 2022). Denk hierbij aan het verminderen van uit- en afspoeling van onder andere bestrijdingsmiddelen en meststoffen.

 In woongebieden streven we naar zo min mogelijk overlast, terwijl we op de bedrijventerreinen en sommige plekken in het buitengebied juist ruimte bieden aan bedrijven met geur- en of geluiduitstoot. Per gebied bepalen we uiteindelijk welke normen we opnemen in ons omgevingsplan. Hiervoor werken we nauw samen met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Naast de uitstoot in onze eigen gemeente is de regionale uitstoot en die van omliggende industriële gebieden een uitdaging.

Relatie met: Wonen, Voorzieningen, Gezondheid, Agrarische sector, Werk en ondernemen, Klimaatadaptatie, groen en water, Groenblauwe oase, Leefbare woonomgeving