Uiterwaarden zijn buitendijkse gronden. Ze ontstonden na bedijking van de rivieren in de middeleeuwen. Voor het einde van de twintigste eeuw werden de meeste steenfabrieken gesloten en zijn de marginale landbouwgronden steeds vaker aangewezen als natuurontwikkelingsgebied zodat op sommige plaatsen zich weer de van nature de rivier begeleidende bossen kunnen ontwikkelen.
Historische situatieÂ
Het gebied tussen rivier en dijk is een uiterwaard. Ze ontstonden na bedijking van de rivieren in de middeleeuwen. De kleine landbouwgronden zijn steeds vaker aangewezen als natuurontwikkelingsgebied zodat op sommige plaatsen zich weer de van nature rivier begeleidende bossen kunnen ontwikkelen.
Huidige situatie
Rondom Altena liggen drie rivieren: de Merwede, de Afgedamde Maas en de Bergsche Maas. De Bergsche Maas is een gegraven rivier om het water uit de Maas af te leiden en zo de druk op de Merwede te verkleinen. De uiterwaarden in Altena lopen langs de rivieren de Merwede, de Afgedamde Maas en de Bergsche Maas.
In de uiterwaarden zijn belangrijke natuurwaarden aanwezig waardoor op diverse plekken de soortendiversiteit hoog is. De primaire functie van de uiterwaard is waterhuishoudkundig (stelsel van waterlopen, sloten en greppels voor de aan- en afvoer van water). Binnen Altena zijn op meerdere locaties uiterwaarden heringericht ten behoeve van waterberging en natuurontwikkeling. De uiterwaarden worden ook gebruikt voor recreatie.
Daarnaast zijn (delen van) de uiterwaarden langs de Afgedamde Maas en de Bergse Maas aangewezen als drinkwaterbeschermingszone.
Toekomstperspectief
Door de klimaatverandering is er vaker sprake van extreme weersomstandigheden en een grotere piekafvoer van omliggende rivieren. We behouden en reserveren ruimte voor toekomstige waterveiligheidsmaatregelen zoals bijvoorbeeld ruimte voor de rivier en dijkverbeteringsmaatregelen. Door de rivierverruiming in de uiterwaarden is buitendijkse dijkversterking mogelijk, waarmee cultuurhistorische waarden en dijkwoningen behouden kunnen blijven.
De uiterwaarden behouden in de toekomst hun waterbergende functie en natuurwaarden als onderdeel van Natuurnetwerk Brabant (NNB). We plaatsen de juiste functie op de juiste plek. We werken niet tegen de natuur, maar met de natuur. De voorkeur ligt bij begrazing van kruidenrijke graslanden voor hooilandbeheer maar het telen van gewassen in de uiterwaarden sluiten we niet uit.
Buitendijks bouwen van woningen staan we in principe niet toe, maar er zijn mogelijkheden om hier gemotiveerd van af te wijken. De gemeente gaat hier zeer terughoudend mee om. Op de lange termijn moeten de niet-watergebonden bedrijven en woningen plaats maken voor uitbreiding van het Natuurnetwerk Brabant.
De uiterwaarden worden in de toekomst multifunctioneel ingezet: een combinatie tussen waterberging, agrarisch gebruik, natuur en kleinschalige recreatieve mogelijkheden, zoals strandjes, aanlegsteigers en havenrecreatie. Bij inrichting van buitendijkse gebieden is de veiligheid voor inwoners medebepalend, naast natuur en extensieve recreatie. Dit alles met behoud van cultuurhistorie.